Diweddariad ar yr ymchwiliad: Cyhoeddi'r ymchwiliad terfynol; Modiwl 10 'Effaith ar gymdeithas'

Mae Cadeirydd Ymchwiliad Covid-19 y DU, y Farwnes Hallett, wedi agor Modiwl 10 ‘Effaith ar gymdeithas’ heddiw, sef yr ymchwiliad terfynol i Ymchwiliad Covid-19 y DU.

Bydd yn archwilio effaith Covid-19 ar boblogaeth y Deyrnas Unedig gan ganolbwyntio’n benodol ar brofiadau gweithwyr allweddol, y rhai mwyaf agored i niwed a’r rhai sydd wedi cael profedigaeth yn ystod y pandemig.

Bydd Modiwl 10 hefyd yn ymchwilio i effaith y mesurau a roddwyd ar waith i frwydro yn erbyn y clefyd ac unrhyw effaith anghymesur ar rai grwpiau.

Bydd yr ymchwiliad hefyd yn ceisio nodi lle mae cryfderau cymdeithasol, gwydnwch a/neu arloesi wedi lleihau unrhyw effeithiau andwyol.

Bydd Modiwl 10 yn archwilio effaith y pandemig a’r mesurau a roddwyd ar waith ar y grwpiau canlynol:

• Poblogaeth gyffredinol y DU gan gynnwys yr effaith ar iechyd meddwl a lles y boblogaeth. Bydd hyn yn cynnwys yr effaith ar lefel gymunedol ar:
  • sefydliadau chwaraeon a hamdden a diwylliannol 
  • cau ac ailagor a gosod cyfyngiadau ar y diwydiannau lletygarwch, manwerthu, teithio a thwristiaeth
  • cyfyngiadau ar addoli 
• Gweithwyr allweddol, ac eithrio gweithwyr iechyd a gofal cymdeithasol, ond gan gynnwys y rhai sy'n gweithio yng ngwasanaeth yr heddlu, gweithwyr tân ac achub, athrawon, glanhawyr, gweithwyr trafnidiaeth, gyrwyr tacsis a danfon nwyddau, gweithwyr angladdau, swyddogion diogelwch a gweithwyr gwerthu a manwerthu sy'n wynebu'r cyhoedd. Bydd yn cwmpasu: 
  • effaith gweithredu penderfyniadau’r llywodraeth 
  • unrhyw anghydraddoldeb yn effaith ymyriadau, gan gynnwys cloi, profi a diogelwch yn y gweithle
  • unrhyw anghydraddoldeb yn yr effaith ar ganlyniadau iechyd, megis heintiau, marwolaethau a lles meddyliol a chorfforol.
• Y rhai mwyaf agored i niwed, gan gynnwys y rhai a amlinellwyd yn Natganiad Cydraddoldeb yr Ymchwiliad a'r rhai sy'n agored i niwed yn glinigol ac sy'n hynod agored i niwed yn glinigol. Bydd yn cynnwys y pynciau canlynol: 
  • tai a digartrefedd 
  • diogelu a chefnogi dioddefwyr cam-drin domestig
  • rhai o fewn y system mewnfudo a lloches 
  • rhai mewn carchardai a mannau cadw eraill 
  • y rhai yr effeithir arnynt gan weithrediad y system gyfiawnder.
• Y galarwyr, gan gynnwys cyfyngiadau ar drefniadau angladd a chladdedigaethau a chymorth ar ôl profedigaeth.

Mae rhagor o fanylion am feysydd yr ymchwiliad yn cael eu cynnwys yn y cwmpas dros dro ar gyfer Modiwl 10.

Bydd y ffenestr ymgeisio Cyfranogwr Craidd ar agor o ddydd Mawrth 17 Medi tan ddydd Mawrth 15 Hydref. Oherwydd yr ystod eang o faterion yr ymchwilir iddynt, mae'r Cadeirydd yn bwriadu dynodi ymgeiswyr Cyfranogwr Craidd yn unig a all siarad ag ystod o ddiwydiannau a/neu rannau o gymdeithas yr effeithir arnynt yn sylweddol ac sy'n cynrychioli'r Deyrnas Unedig gyfan.

Nid oes angen i sefydliadau fod yn gyfranogwyr craidd dynodedig i allu cyfrannu at y modiwl. Gallant ddarparu tystiolaeth o'u profiad mewn ffyrdd eraill, megis trwy ddatganiadau tyst neu drwy Cyfle yw Mae Pob Stori o Bwys. Hyd yn hyn mae tua 45,000 o bobl wedi rhannu eu straeon personol ag Every Story Matters, yr ymarfer ymgysylltu cyhoeddus mwyaf a gynhaliwyd erioed gan ymchwiliad cyhoeddus yn y DU.

Yn gynharach y mis hwn, cyhoeddodd yr Ymchwiliad ei cofnod cyntaf Mae Pob Stori o Bwys i gyd-fynd â dechrau gwrandawiadau cyhoeddus Modiwl 3. Bydd pob stori a rennir yn werthfawr wrth lunio argymhellion yr Ymchwiliad ac yn ein helpu i ddysgu gwersi ar gyfer y dyfodol.  

Mae rhestr lawn o'r pynciau y bydd yr Ymchwiliad yn ymchwilio iddynt i'w gweld yn ein sianel YouTube yr Ymchwiliad.  

Mae’r Cadeirydd yn parhau i anelu at ddod â gwrandawiadau cyhoeddus i ben yn 2026. Mae’r rhestr bresennol o wrandawiadau fel a ganlyn: